Dok iz Evropske unije optužuju Rusiju da umjetno napuhuje potražnju za plinom, monopolizira i manipulira njegovim cijenama, NATO smatra da je na djelu ‘bestidna manipulacija’ na energetskom tržištu.
Znakovi nove eskalacije između Evropske unije (EU) i Rusije vidljivi su u izjavama Margrethe Vestager, potpredsjednice Evropske komisije i evropske povjerenice za zaštitu tržišnog natjecanja, u kojima je optužila Rusiju da umjetno napuhuje potražnju za plinom, monopolizira i manipulira cijenama “plavog goriva”, što je, prema njenim riječima, dovelo do energetske krize u Evropi.
Komentari Vestager poklopili su se s izjavama generalnog sekretara NATO-a Jensa Stoltenberga, u kojima je optužio Rusiju za “bestidnu manipulaciju” na evropskom energetskom tržištu.
U medijsku kampanju protiv kompanije Gazprom uključio se i šef Međunarodne agencije za energetiku Fatih Birol, koji je optužio ovu kompaniju da je izazvala rekordno poskupljenje, što prijeti kolapsom velikih sektora evropske privrede i gura milione Evropljana u krizu zbog povećanja životnih troškova.
Odbacivanje optužbi
Međutim, Gazprom je odbacio optužbe te saopćio da su njegove isporuke u zemlje Evropske unije u jesen 2021. povećane u odnosu na isti period prethodne godine, te da su sve ugovorene obaveze u potpunosti ispunjene. U saopćenju kompanije se navodi i to da su Evropska komisija i nekoliko zemalja u Evropskoj uniji potvrdile dolazak svih isporuka dogovorenih između dvije strane.
Od početka prošle godine plin je u Evropi poskupio više od tri i po puta, a 20. septembra prošle godine cijena goriva je premašila 900 dolara za hiljadu kubnih metara.
Kao rezultat toga, vlasti u brojnim evropskim zemljama morale su da obeštete potrošače. Švedska je bila posljednja zemlja koja je najavila subvencije za plin za svoje stanovnike i izdvojila šest milijardi švedskih kruna (661 milion američkih dolara) za podršku porodicama koje su najviše pogođene visokim računima za energiju.
Ruski posmatrači objašnjavaju da je do skoka cijena došlo zbog prepreka prilikom izdavanja novih certifikata za plinovod “Sjeverni tok 2”, zbog visokih cijena ugljika u Evropi, naglog porasta potražnje za plinom u Aziji, kako se privreda oporavlja od pandemije korona virusa, i na kraju zbog iscrpljivanja zaliha plina u evropskim skladištima.
Međutim, oprečne izjave i razmjena optužbi između dvije strane također dolaze u vrijeme rastućih geopolitičkih tenzija, usred evropskih izjava o povezanosti polupraznih skladišta plina u zemljama Evropske unije s raspirivanjem sukoba oko Ukrajine, te mogućnosti uvođenja dodatnih sankcija Moskvi i primjene novčanih kazni protiv Gazproma.
U ovom kontekstu je važno spomenuti ono što je Politico otkrio o postojanju “tajnog” plana koji je osmislio Madrid, a zasniva se na tome da Evropska komisija i Međunarodna agencija za energiju pokrenu koordiniran napad na Gazprom, kako bi ga natjerali da promijeni svoje ponašanje na evropskom tržištu, na kojem oko 40 posto potreba pokriva ova ruska kompanija. To bi garantiralo da se Evropska unija u budućnosti ne pretvori u taoca Moskve i “roba” ruskog plina.
Potraga za Washingtonom
Ekspert u oblasti energetike Valdes Plavich smatra da je nemoguće optužiti Gazprom za monopol i manipuliranje cijenom plina u Evropi, jer neće biti moguće povećati obim isporuka ako partneri nisu voljni da ga kupe, pogotovo što Rusiji je prijeko potrebno povećanje prihoda u čvrstoj valuti i suočavanje s ekonomskom krizom koju doživljava.
On tvrdi da većina evropskih zemalja želi da ih Rusija snabdijeva prirodnim plinom jer je jeftin i dostupan, ali iz geopolitičkih razloga Sjedinjene Američke Države ne žele da to doprinese rastu ruske ekonomije.
Nastavlja Washington da koristi zemlje Evropske unije koje su neprijateljski raspoložene prema Moskvi, posebno baltičke države i Poljsku, da odgodi ili otkaže nove ruske plinske projekte prema Evropi, a da te projekte traže zemlje poput Italije, Grčke i Bugarske.
Konfuzija oko ekonomskih interesa i geopolitike
Ekonomski analitičar Victor Lachon smatra da postoji konfuzija oko ekonomskih interesa i geopolitičkih razmatranja u pitanju isporuke ruskog plina Evropi. Prema njegovom mišljenju, izjave evropskih zvaničnika namjerno zanemaruju značaj “Sjevernog toka 2”, jer on predstavlja vitalni interes za Rusiju, iako izvodi Evropu iz energetske krize.
Evropska unija također, smatra on, politizira pitanje plina time što povezuje želju Rusije da Njemačku opskrbljuje plinom direktno ispod Baltičkog mora sa ponašanjem te države prema Ukrajini.
Lachon stoga ne isključuje mogućnost da je jedan od razloga zašto Gazprom ne želi povećati isporuke prirodnog plina Evropi dobijanje potrebne dozvole za rad plinovoda “Sjeverni tok 2”.
Prema njegovom mišljenju, neslaganja između Moskve i Brisela oko toga koliko su geopolitika, a koliko ekonomija prisutne u pitanju isporuke ruskog plina Evropi neće biti podložna pregovorima u dogledno vrijeme, uz nastavak “sage” oko plinovoda “Sjeverni tok 2”, koji je sada predmet duge i bolne certifikacije njemačkih regulatora i izložen je stalnoj prijetnji novim američkim sankcijama.
